Vâveyla…
İnsan her acıya dayanır mı? Yaşanan acının feryadını kim duyar?
Vâveyla kelimesi Arapça kökenli bir kelime olup anlamı çığlık, feryat karşılığına geliyor.
Bu kelimeye TRT 2 kanalındaki Yazma belgesini izlerken karşılaştım. Belgeselin youtube da yayınlanan bölümleri var. Linki yazının altında bulabilirsiniz. Yazının devamında da Vâveyla Dergisi hakkında beni etkileyen kısımlarını, araştırma notları ve kendi düşüncelerim ile aktarmaya çalışacağım.
Maalesef tarih boyunca ve yaşadığımız zaman içerisinde gördüğümüz dünyanın adil bir yer olmadığıdır. Nice masum insan haksızlığa uğrayıp malından, değerlerinden ve hatta canından oluyor. Yine dünya bir çok kanlı savaşa şahit olmuş; bunlardan ders alınmadığı için bir çok savaşa ve zülme şahit oluyoruz.
Bu yazıda tarihin en büyük savaşlarından olan I. Dünya Savaşında yaşanmış bir olayı aktarmaya çalışacağım.
1915–1918 yılları arası, I. Dünya Savaşında 400–500 Türk subay ve 100–150 kadar er Ruslara esir düşerek Krasnoyarsk kampında esaret hayatı yaşamışlardır. Her birinin ailesi, sevdikleri varken kader onları gurbette esir etmis. Yine de insan hayatta kalmak için her zorluğa göğüs geriyor. Esir kampında hayatta kalmak, dünyadan kopmamak için sosyal ve kültürel etkinlikleri değerlendirmek düşüncesiyle askerler Vâveyla Dergisi’ni çıkarmışlardır. Dergi ismini Vatan Şairi Namık Kemal’in Vâveyla şiirinden almış, 10 Aralık 1915 tarihinde yayın hayatına başlamış 1 Mart 1918 tarihine kadar 101. sayı şeklinde el yazması olarak devam etmiştir. Dergide siyasi, tarihî, edebî ve kültürel yönlerde bilgilendirmeyi amaçlamıştır. Kampta Türk askerler ile birlikte Alman, Avusturya-Macaristan ordularına mensup askerlerde bulunmuş ve birbirleri arasında kültürel alışveriş ve yabancı dil öğrenme imkanları onları esir kampında karşılamış. Ayrıca dergide mizahi konularda işlemiştir. Buradan çıkarabileceğimiz bir çok ders ile birlikte insan her şartta gülebilmeli ve her konuda mizah yapılacabileceğini düşünüyorum.
Not: Derginin tek nüshası TBMM belgelerinde bulunmaktadır. Kültür Bakanlığının bir sitesinde online olarak görünse de sisteme giriş yapamadım. Bazı sitelerde basılı olarak çevirisi satılıyor. Esirin çevirisini umarım bir gün erişip okuma fırsatım olur ve askerlerimizin yaşadıklarını anlama çalışabilirim.
Saygılarımla
